Koekjes van oorlogsdeeg

Lesidee groep 5 t/m 8
Koekjes van oorlogsdeeg

In de Tweede Wereldoorlog moesten veel Nederlanders noodgedwongen anders leren eten. Het Verzetsmuseum in Amsterdam toont dit nu in de 15 oktober geopende expositie Eten in oorlogstijd. Goede aanleiding om in de klas leerlingen eens koekjes van oorlogsdeeg te laten bakken en proeven.

Eet minder vlees, vet en zuivel. En eet meer groenten, liefst groenten uit het seizoen en uit eigen tuin. Het voedselvoorschrift dat nu een trend is, werd tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland noodgedwongen in praktijk gebracht. Omdat de aanvoer van voedsel terugliep moest men het menu aanpassen. Het werd algemeen gezien als een verarming, maar het dagelijks menu was eigenlijk juist gezonder dan voor 1940. Tot aan de verschrikkingen van de Hongerwinter in 1944 kwam de bevolking feitelijk niets tekort.  Hierover gaat de expositie Eten in oorlogstijd in het Amsterdamse Verzetsmuseum.

Als voorproefje op een bezoek aan het Verzetsmuseum kunnen leerlingen in de klas vast koekjes van oorlogsdeeg. Het gaat om een recept voor krachtrondjes uit het in 1940 verschenen kookboekje Ons dagelijksch brood. Goede maaltijden in oorlogstijd van C.J. Ooms-Vinckers en A.J. Reiding.

Benodigdheden:
Koekenpan, kookplaat, twee bakjes, vork of roede, rasp, houten plank en een theedoek.
Voor circa 15 koekjes:
150 gram havermoutvlokken
1 ei
4 eetlepels karnemelk
1 flinke eetlepel tomatenpuree
Peper
Zout
Aroma (ui- en kruidenpoeder, nog steeds in supermarkten verkrijgbaar onder de naam Aromat)
50 gram belegen kaas
1 eetlepel boter

Doe de havermout in een bakje. Roer het ei los met de karnemelk in een ander bakje en voeg de tomatenpuree, peper, zout en het aroma toe en meng goed door elkaar. Giet dit mengsel op de havermoutvlokken en schep het goed om. Laat het zo een half uurtje afgedekt staan. Rasp in de tussentijd de kaas. Voeg deze na een half uurtje toe aan het mengsel en roer goed door elkaar. Kneed er met je handen kleine bolletjes van en druk ze vervolgens plat. Doe wat boter in de pan en bak hierin de rondjes op half hoog vuur tot ze goudbruin zijn, aan beide zijden. Deel de krachtrondjes uit en proeven maar.

Het eten van de koekjes is een goede aanleiding om een klassengesprek te voeren over gezonde voeding en de veranderingen in eetpatronen. En over hoe tijdens een oorlog dagelijkse behoeften als eten, drinken en een dak boven je hoofd steeds verder onder druk komen te staan door schaarste, slechte distributie en zwarte handel. Ook extremen als de Nederlandse Hongerwinter van 1944 kunnen hierbij aan de orde komen.

In de tentoonstelling Eten in oorlogstijd laten vijf bekende topkoks – Pierre Wind, Bobby Rust, Angélique Schmeinck, Edwin Florès  en Julius Jaspers –  zien hoe je gerechten kunt maken met ingrediënten die tijdens de bezettingsjaren beschikbaar waren. Wat aten we tijdens die vijf jaar bezetting? Was dat ongezond? Of viel dat eigenlijk wel mee? Deze nieuwe expositie geeft een verrassende en onverwachte kijk op deze periode. Daarnaast zijn er persoonlijke verhalen over allerlei aspecten van voedsel tijdens de Tweede Wereldoorlog, onder meer over de smaak van katten! In de publicatie Hoe vervangen we vleesch en jus? zijn al die verhalen en recepten na te lezen.

 

Meer informatie?

Website Verzetsmuseum: Eten in oorlogstijd (tot 27 mei 2017)

Oorlogsproeverij – website Eet Verleden

Dagelijkse levensbehoeften in de Tweede Wereldoorlog

School TV over de Hongerwinter

foto Gert van Maanen door
Gert van Maanen