Wetenschap: Bekerplant laat vleermuis vliegen vangen
Foto: Merlin Tuttle
Veel vleesetende planten vangen vliegen, maar een tropische bekerplant op Borneo is daar mee opgehouden. De bekerplant, met de Latijnse naam Nepenthes hemsleyana, heeft het vangen van insecten uitbesteedt aan de kleine wollige vleermuis (Kerivoula hardwickii), die slechts 4 gram weegt. Een slimme zet die zowel vleermuis als plant voordelen oplevert, zo blijkt uit ingenieuze experimenten van Duitse en Australische biologen (Journal of Ecology, 7 december).
De onderzoekers konden de voordelen van de samenwerking goed beoordelen doordat ze de prestaties van deze bekerplant vergeleken met die van een nauwe verwant, Nepenthes rafflesiana. Die bekerplant leeft in hetzelfde gebied en vangt de insecten nog wel gewoon zelf. Beide bekerplantsoorten leven op arme grond en hebben daarom extra voedingsstoffen nodig om goed te kunnen groeien.
De bekerplant die met de vleermuis samenwerkt heeft een aangepaste bekervorm waarin de vleermuis perfect past. ‘Anders dan andere bekerplanten bevatten ze weinig vloeistof’, vertelt onderzoeksleider Caroline Schöner van de universiteit van Greifswals. ‘Het meest opmerkelijke is dat de vorm van de achterwand van de beker de echolocatie van de vleermuis versterkt. In ruil voor deze schuilplaats, jaagt de vleermuis op insecten die ze voorverteerd als poep in de beker deponeert.’
Om de kosten en baten van de samenwerking te berekenen, blokkeerden de biologen bij een deel van beide bekerplantsoorten de bekeringang voor vleermuizen en insecten met katoenen doekjes. Ze voerden de bekerplanten vervolgens met insecten, vleermuispoep of een mengel van beiden. Hierbij blijkt dat bekerplanten die vleermuispoep krijgen het veel beter doen, zowel in groei, fotosynthese als in gehaltes aan de belangrijke voedingstof stikstof. De samenwerken met de vleermuis levert de bekerplant een grotere variëteit aan insecten op, denkt Schöner. ‘Want vleermuizen zijn betere jagers dan planten. En omdat de vleermuizen de insecten hebben voorverteerd, zijn de voedingstoffen ook makkelijker door de plant op te nemen.’
Er zijn meer bekerplanten bekend die op slimme manieren samenwerken met dieren. Zo zijn er bekerplanten die zich voeden met mierenpoep of als toilet optreden voor boomspitsmuizen.
door Gert van Maanen