Wetenschap: Diepzeemijnbouw bedreigt octopusje

Vorig jaar maart dook hij voor het eerst op voor de Hawaïaanse kust, op 4000 meter diepte: een klein en wit spookachtig octopusje. Het octopusje bleek slechts 10 centimeter groot en had in tegenstelling tot veel andere diepzeeoctopussen geen zwemvliezen of kopvinnen. Dankzij zijn bleke voorkomen kreeg de onbeschreven octopus al snel de bijnaam Casper, naar een bekend tekenfilmfiguurtje. En na zijn ontdekking is hij door wetenschappers nauwlettend in de gaten gehouden. 

Noodklok
Nog geen jaar later luiden marien biologen in de decembereditie (2016) van Current Biology al de noodklok. Diepzeemijnbouw staat het voortbestaan Casper volgens hun ernstig in de weg. De octopus legt haar eieren namelijk op sponstakken die zijn vastgehecht aan zogeheten mangaanknollen: ballen ter grootte van een tennisbal die bestaan uit waardevolle metalen. En die mangaanknollen delven we voor hun waardevolle metalen die we verwerken in onze mobieltjes, computers en andere elektronica. 

Jarenlang op ei
De biologen deden de treurige ontdekking toen ze de voorplantingsstrategie van het octopusje onder de loep namen. ‘Nadat het vrouwtje haar eieren aan de sponstakken heeft vastgehecht, klampt ze zich aan de spons vast en wacht ze tot al haar eieren zijn uitgekomen’, vertelt onderzoeker Autun Purser. ‘Dat kan alleen jaren duren. Het octopusje overleeft dit niet.’ Diepzeeoctopussen zijn dan ook de langst broedende dieren op aarde: sommige soorten doen er ruim vier jaar over. Volgens Purser duurt de broedtijd van deze en andere diepzeeoctopussen zo lang vanwege de ijskoude temperaturen. 

Waardevolle metalen
De sponzen waarop de octopus haar eieren legt groeien volgens Purser alleen op de harde mangaanknollen, die we delven voor onze mobieltjes en computers. ‘De vorming van de knollen gebeurt op vrijwel dezelfde manier als het ontstaan van parels in een oester’, aldus Purser. ‘De metalen vormen zich langzaam als steenachtige laagjes om een stukje schelp of verloren haaientand heen. Als de knollen worden weggehaald duurt het jaren voordat het aantal zich weer aanvult.’

Diepzeemijnbouw
In de diepzee gaat alles een tikje trager. Diepzeeoctopussen overkomen schade aan hun ecosysteem daarom maar moeilijk, menen de onderzoekers. ‘Dat maakt het zo belangrijk om de impact van diepzeemijnbouw eerst goed te onderzoeken, voordat men begint met delven.’

door
Steijn van Schie