Wetenschap: Eekhoorns besmet met menselijke ziekte
foto: Karen van der Zijden
De menselijke leprabacterie blijkt onverwachts ook voor te komen bij rode eekhoorns in Engeland, Ierland en Schotland. Dat betekent dat eekhoorns een natuurlijk reservoir zijn voor de veroorzaker van de ziekte die in Europa al tientallen jaren vrijwel uitgeroeid leek. Dat schrijft een internationaal onderzoeksconsortium 11 november in Science.
Gedacht werd dat de ziekte lepra alleen bij mensen voorkomt. Onderzoekers waren er namelijk tot nog toe niet in geslaagd de ziekte in het lab te bestuderen of bij standaard proefdieren zoals muizen. In de middeleeuwen kwam de lepraziekte al voor, en werd toen veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium leprae. Recent is ook een tweede leprabacterie ontdekt die voorkomt in Mexico en in de Cariben: de bacterie M. lepromatosis. Beide bacteriën tasten huidzenuwen aan, wat kan leiden tot vlekken, knobbels, zwellingen en haarverlies.
Opvallend genoeg bleken ook bij de rode eekhoorn (Sciurus vulgaris) deze verschijnselen op te treden. Tot verrassing van onderzoekers bleek na genetisch onderzoek aan 110 eekhoorns dat de dieren geïnfecteerd zijn met leprabacteriën. Alle onderzochte eekhoorns op een Brits eiland bleken de middeleeuwse bacterie bij zich te dragen. Op andere plekken in Engeland, Schotland en Ierland bleken eekhoorns de moderne variant te hebben.
De ontdekking is slecht nieuws voor de eekhoorn, die al in aantal achteruit gaat. Gevaar voor mensen is er niet direct, zegt onderzoeker Andrej Benjak, een van de auteurs. ‘Er is geen reden tot paniek’, zegt hij. ‘Lepra is al tientallen jaren niet in het Verenigd Koninkrijk voorgekomen, hoewel we zeldzame, niet-gerapporteerde of verkeerd gediagnosticeerde gevallen niet kunnen uitsluiten.’ Volgens Benjak is de volgende stap rode eekhoorns buiten de Britse eilanden te onderzoeken. ‘Zelfs als er ook op het vaste land van Europa lepra voorkomt bij eekhoorns, is de kans op overdracht op mensen klein, door hun gelimiteerde contact met mensen.’
door Maartje Kouwen